Programmamaker Kees Braam, kankerpatiënt, maakt documentaire over eigen ziekte

'Geloof niet de eerste de beste arts'

Het relaas van drie kankerpatiënten die door een combinatie van eigenzinnigheid, chemokuren en het 'Houtsmuller'-dieet (voorlopig) de strijd tegen de dood hebben overwonnen. Programmamaker Kees Braam (49), zelf één van de patiënten, maakte er voor RTL4 een documentaire over, waarin hij wat meer nuance had mogen leggen.

Door Ron Buitenhuis
Het is een opmerkelijk beeld. Een kankerpatiënt die in zijn ziekenhuisbed zelf zijn wortelsapdrankje mixt met allerlei vitamine-supplementen. Zijn vrouw heeft van thuis een speciale maaltijd van groenten en vis meegebracht. Want ja, in het ziekenhuis kan Kees Braam (49) weliswaar vegetarisch eten krijgen, maar dat is toch net iets anders dan het Houtsmuller-dieet dat hij nodig heeft.
De scène tekent ook het karakter van Braam: zoek je eigen weg en laat je niet tegenhouden door (medische) regeltjes en dogma's. Had hij dat wel gedaan, dan had hij nu mogelijk niet meer geleefd.
In 1996 wordt bij Kees Braam een grote tumor in zijn tong geconstateerd met uitzaaiingen. 'U hebt nog hooguit drie maanden', luidt het vonnis van de specialist in Utrecht. 'Drie maanden? Dat zijn nog maar twaalf weekeinden samen met vrouw en kinderen.' Braam wordt gegrepen door een golf van angst, paniek, verdriet en ongeloof. Maar na een dag of twee wordt uit deze draaikolk van gevoelens een nieuwe energie geboren, de oerdrang tot overleven. De journalist/programmamaker gaat op zoek naar andere artsen voor een tweede, zelfs een derde diagnose. Zo belandt hij bij KNO-arts C. Meeuwis in de Daniël den Hoedkliniek in Rotterdam.
Hongerig naar informatie over zijn ziekte duikt hij de bibliotheek in en surft hij urenlang over internet. Via Anton Verhaak, een vriend die een ongeneeslijke vorm van beenmergkanker heeft (ziekte van Waldenström), komt Braam terecht bij de Haagse arts/bioloog E. Valstar. Deze schrijft hem een variant van het Houtsmuller-dieet voor, speciale voeding en allerlei vitamine-supplementen onder drie voorwaarden: Braam moet bij zijn KNO-arts onder behandeling blijven, hij moet de voorgestelde operatie ondergaan en mag de geplande chemokuur niet afbreken. Valstar gelooft namelijk dat zijn 'natuurlijke kankerremmers' in combinatie met chemo-medicijnen niet alleen levensverlengend, maar bij sommige vormen van kanker zelfs genezend werken. Een overtuiging die naar de maatstaven van de reguliere medische wetenschap nog nooit bewezen is.
In de RTL4-documentaire Zo nodig dwars van Kees Braam over zijn gevecht tegen kanker, zijn ook de levensverhalen van zijn vriend en lotgenoot Anton (53) en de 9-jarige Shifra Stam verweven. Het meisje lijdt sinds haar derde jaar een leukemie en is de afgelopen jaren al twee keer opgegeven. Alledrie de hoofdrolspelers zijn mede onder behandeling van de alternatieve arts/bioloog Valstar. Het feit dat ze alledrie opmerkelijke vooruitgang hebben geboekt in hun strijd tegen de kanker geeft de film een euforische toon. Het is het succesverhaal van de survivors, die geloof en baat hebben bij deze alternatieve geneeswijze.
Dat is tevens het zwakke punt van de documentaire. De arts/bioloog Valstar gaat zeer serieus te werk en doet bepaald geen Jomanda-achtige voorspellingen en beloftes, en de Bossche oncoloog dr. J. Burghouts nuanceert de wetenschappelijke waarde van het Houtsmuller-dieet enigszins, maar de film blijft desondanks een hoog juichgehalte houden. Heel begrijpelijk vanuit de persoonlijke situatie van patiënt/programmaker Kees Braam (die volgens zijn KNO-arts "zo goed als genezen is"), maar puur journalistiek gezien had er wat meer 'medisch evenwicht' in de documentaire mogen zitten.
Zo ontbreekt de mening van de specialisten in de academische ziekenhuizen in Utrecht en Groningen, die Kees Braam, respectievelijk Shifra Stam al hadden opgegeven. Hoe kijken zij tegen de 'wonderbaarlijke' vooruitgang van hun voormalige patiënten aan, nu deze hun heil deels in het alternatieve circuit hebben gezocht? Verder wordt in de film melding gemaakt van het boek Nutrician Oncology dat in Amerika momenteel veel opzien baart en nieuwe, positieve, onderzoeksresultaten schijnt te bevatten van Amerikaanse kankerpatiënten die speciale dieetvoeding en vitamine-preparaten gebruiken. Ook dit aspect had best wat verder uitgediept mogen worden.
"De film van Kees Braam laat inderdaad een aantal vragen open", reageert behandelend KNO-arts C. Meeuwis van de Daniël den Hoedkliniek in Rotterdam. "Anderzijds laat hij zien dat een combinatie van de reguliere- en de alternatieve geneeskunde blijkbaar tot opmerkelijke resultaten kan leiden. Niet in alle gevallen genezend, maar soms wel levensverlengend."
Een ander, volgens Meeuwis zeker zo belangrijk aspect van de film , is dat Kees, Anton en (de ouders van) Shifra aantonen dat je als patiënt nooit de eerste de beste arts moet geloven. De volhouders, de dwarsliggers die zich niet met een kluitje het 'medische riet' laten insturen, boeken vaak opmerkelijke resultaten. KNO-arts Meeuwis: "Ga na en onheilsboodschap nooit bij de pakken neerzitten, mar ga op zoek naar 'second opinions'. Geen enkele arts is alwetend. Kijk, Kees heeft het mij ook behoorlijk lastig gemaakt met zijn gedrevenheid en alternatieve aanpak, maar deze ervaring bevestigt nog eens dat je in het belang van je patiënt, als arts nooit alternatieve therapieën voor honderd procent mag afwijzen, ook al vind je het zelf de grootste flauwekul."
"Dat is ook zo'n beetje de onderliggende boodschap van mijn film", licht Kees Braam toe. "We willen artsen, beleidsmakers en politici prikkelen om de alternatieve weg, die wij hebben gekozen serieus te nemen, zodat er eindelijk eens een goed wetenschappelijk onderzoek wordt opgezet naar de werking van voeding, vitamine-supplementen en geestelijke weerbaarheid in de strijd tegen kanker."

Woensdag, RTL4, 22.35 uur

Eindhovens Dagblad - 25 maart 2000

Terug naar kankertherapie

Terug naar hoofdpagina